Litwa

Unia lubelska w 1569 r. utworzyła Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Losy Polski i Litwy zostały splecione na setki lat. W 1795 r. Litwa została podzielona między Rosję i Prusy. Po upadku powstania listopadowego na kraj spadły srogie kary, m.in. zlikwidowanie Uniwersytetu Wileńskiego, zamknięcie wielu klasztorów rzymskokatolickich i szkół, zsyłki ludności w głąb Rosji. Represje nasiliły się także po upadku powstania styczniowego w 1863 r.

2 listopada 1918 r. Litwa odzyskała swą niepodległość. Jesienią 1920 r. gen. Lucjan Żeligowski, z polecenia Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego, wraz z Dywizją Litewsko-Białoruską złożoną z Polaków pochodzących z Wileńszczyzny, wkroczył na tereny przekazane przez Sowietów Litwie i zajął Wilno. 20 lutego 1922 r. Sejm Litwy Środkowej uchwalił deklarację o połączeniu z Polską. Radość z przyłączenia Wilna do Polski była wielka, jednak na wiele lat wydarzenia te podzieliły Polaków i Litwinów.

Po II wojnie światowej kraj stał się jedną z republik radzieckich i wszedł w skład ZSRR. Drugą niepodległość Litwa wywalczyła 11 marca 1990 r. Po wejściu obu krajów do Unii Europejskiej granice przestały mieć znaczenie. Litwini i Polacy razem mogą cieszyć się niepodległością i wspólnie modlić się przy Ostrej Bramie i wizerunku Matki Boskiej Ostrobramskiej.

Polska mniejszość narodowa obecnie na Litwie liczy ok. 160 tysięcy i stanowi 5,6 proc. ludności kraju. Polacy mieszają głównie w Wilnie oraz w zwartym osadnictwie w rejonach wileńskim, solecznickim, święciańskim i trockim.

Wspólna historia i liczna obecność Polaków spowodowały, iż to właśnie w Wilnie IPN otworzył pierwszy Przystanek Historia. Jego opiekunem i koordynatorem jest Oddział IPN w Białymstoku.